दिवाळी पहाटचं आगमन होत आहे हे बघण्यासाठी शीतचंद्रलोक कुटुंबियांना कॅलेंडर मध्ये डोकावं लागत नाही. काळाची रेती पायाखालून अखंड सरकते आहे. ऋतुचक्राचा नाद कानात अव्याहत घुमतो आहे. दिवस रात्रीच्या डोळ्यांची उघडझापही अविश्रांत चालू आहे. आणि प्रगतीचे वारे वेगात वाहत असले तरी नभातला चंद्रमा तोच आहे. स्वच्छ निळेभोर आकाश आणि त्यावर तरंगणारे विरळ पांढरे ढग आणि लसलसीत नवी कोरी उबदार हवा अश्या या आभाळी मंडपाखाली शितचंद्रलोक मधील कलामंचाच्या स्टेज वर पडद्याच्या मागे दिवाळी पहाटचं अमृताहूनी गोडं हे चौथं पुष्प गुंफण्याची जय्यत तयारी सुरू झाली होती. पडदा सरकायला अवधी नव्हता मुळी ! तरी रसिक प्रेक्षकांना धीर कुठे होता कारण तोरणांनी सजलेला मंडप, युवक युवतींची लगबग, अंगणातलं बोलकं तुळशीवृंदावन, त्याच्या भोवती भव्य रांगोळी आणि विहीर या आकर्षणामुळे मनात उठलेल्या तरंगांना रसिक आवरू शकत नव्हता. नेहा गाडगीळने पहिल्या गाण्याचं अनाउन्समेंट करताच प्रेक्षकांनी टाळ्यांच्या गजरात स्वागत केलं खरं, विमानाने टेकऑफ करावं आणि क्षणात हवेत तरंगणाऱ्या पांढऱ्या शुभ्र ढगांतून स्वर्गीय आनंद देणाऱ्या पहाटेचा प्रवास घडावा. अथांग जलाशयातल्या पाण्याच्या पृष्ठभागावर उमटलेली वलये मिटून शांत व्हावीत त्याप्रमाणे वातावरण सुन्न आणि शांत झालं.
उजळुनी आलं आभाळ रामाच्या पारी
सकाळच्या राम प्रहरी शेतकरी दादा आडवा पहुडलेला असतांनाच तो जागा होतो आणि आपल्याला उठायला उशीर तर झाला नाहीना या चिंतेत कुठलाही आळस न देता उठतो आणि गोठ्यात कामाला लागून बैल जोडीला चरावयास नेतो. भुवड साहेबांचीं ही अदा आणि त्यांच्यातला गावठी रुबाब पाहून, काय बोलू कौतुके परी ते अमृतातेही पैजा जिंके. दिवाळी पहाट मधला हा अवर्णनीय प्रसंग ज्यांनी ज्यांनी अनुभवून बघितला तोही धन्य झाला असेल कदाचित. इथे वन्स मोअर नाही तर "सेम अगेन इयर अँड इयर" हाच परफॉर्मन्स आम्हाला दरवर्षी पाहिजे अशीच दाद द्यावी लागेल. अप्रतिम असतं ते केवळ अप्रतिम.
बारा सोडा गडणी त्या अवघ्या कामिनी ओव्या गाऊ बैसुनी तू येरे बा विठ्ठला ।
सवाशिणी (कामिनी) मिसेस भुवड, मिसेस कांडके, मिसेस फडतरे नटून थटून सकाळच्या प्रहरी पक्ष्यांच्या किलबिलाटात विहिरीवर पाणी भरायला येतात. डोक्यावर हंडा आणि कमरेवर कळशी ठेवून पदर सावरीत, आयुष्याचा बॅलन्स सांभाळणाऱ्या त्या लाल गुलाबी सावरी घोळ शालूचा आवरत आवारत लगबगीने आपल्या घरी निघून जात असतांना मारुती देवळाच्या पारावर बसलेल्या बाबाला नक्कीच प्रश्न पडला असेल कोणाच्या बरं या लेकी सुना !!
कोंबड्यानं बांग दिली मला गं बाई जाग आली, सुपातं जोंधळ घोळीते। घेऊनी बोटा, मारुनी खुंटा । जात्यावर दळण दळीते।
घरातली लक्ष्मी नऊ वारी साडीत अंगण झाडताना, तुळशी वृंदावनला पाणी घालतांना, आणि सुपातलं जोंधळं पाखडतांना, लाकडाच्या मोठ्या उखळीत दळण कांडताना मिसेस फाटक, मिसेस पावसकर, मिसेस फडतरे, मिसेस गावडे आणि मिसेस सनगरे या कलाकाराचं अप्रतिम अभिनयाचं मौलिक लेणं बघतांना थोडा वेळ का होईना आपण शितचंद्रलोक मध्ये दिवाळी पहाटचा कार्यक्रम बघत आहोत हे विसरायला झालं होतं.
सासू आणि सासरा, दीर तो तिसरा । ओव्या गाऊ भ्रतारा तू येरे बा विठ्ठला ।।
जात्यावर दळण दळतांना मिसेस गावडे आणि साक्षी सनगरे यांनी मारलेली बैठक या दोघांचा उतुंगं अभिनयाचा अविष्कार काय वर्णावा. शब्द कितीही घासून पुसून टाकले तरी, इथे सौंदर्य मूल्याची कसोटी लावणे हे मला न पेलवणारे धनुष्य आहे.
गांव जागवीत आली वासुदेवाची स्वारी.
त्याचं ते तुरु तुरु नाचणं, डोक्यात लांबडी मोरपीसी टोपी, मोठा घेर असलेला बंडी सारखा झगा , घेर धरून चौफेर नाचतांना मोराचा पिसारा फुलावा तसा त्या बंडीचा चुण्या उलगडून मोरपीसी फुललेला चौफेर घेर आणि भिक्षा मागण्यासाठी गळ्यात खांद्यावरून झोळी, आणि सुपातून दान देतांना गृहिणीला दिलेला आशीर्वादाचा अविष्कार बघतांना धन्य वाटलं. सारंच काही अफलातून जमवलं ते श्रीयुत सनगरेनीं. तुमचं कौतुक करायला आणि शब्दांकन करायला मला पौणिमेच्या चांदण्यात बसावे लागेल.
समुद्र मंथनातून एकेक रत्ने बाहेर पडावीत त्याप्रमाणे या गाण्याचे एकेक पदर उलगडवितांना कलाकारांनी किती मेहनत घेतली असेल याचा अंदाज बांधता येत नाही. म्हणूनच सहज ओठावर ओवी रेंगाळते, ओव्या गाऊ कौतुके तू येरे बा विठ्ठला. असे म्हणतात ना, की कॅमेराने काढलेले छायाचित्र कधी खोटे बोलत नाही, खरे तर छायाचित्राबाबत असे खोटे विधान असूच शकत नाही. म्हणून या दिवाळी पहाट कार्यक्रमाचा प्रत्यक्ष हजर राहून आनंद घ्यायलाच हवा.
तू सुखकर्ता तू दुखहर्ता आणि मागील वर्षी "शेत बघा आलंया राखणीला" मिसेस पावस्करांचा खूप प्रामाणिक प्रयत्न असतो. गाण्याची निवडीला दाद द्यावी त्या अश्या गायनाला.
अमृताहूनी गोडं नाम तुझे देवा - मिसेस सनगरेंचा आवाजात जादू आहे (मागील वर्षी "मला हे दत्तगुरु दिसले") देवांवरची श्रद्धा लाभलेल्या स्वरातून दिसून आली.
2015 मध्ये कांडके सरांनी शोधिसी मानवा, 2016 मध्ये देव माणूस देवळात आला आणि या वर्षी झुंजूमुंजू पहाट झाली , कोंबड्यानं बांग दिली. लेखनापासून ते गायनापर्यंत नंतर गायनापासून ते अभिनयाकडे ही प्रगतीची पाउले अशीच पडू दे । यश तुम्हाला सतत मिळुदे ।
उर्वी गाडगीळ - पिया बिन तरसत दिन रैन
क्लासिकल गाणे गाण्यात आणि तिच्या आवाजात कमालीची तरलता आहे. तिचं गाणं नुसतं ऐकतच राहावं, मेरी आवाज ही मेरी पहचान है । मला माहीत नाही ही मुलगी हसरी आहे किंवा शांत आहे पण दोन तासांच्या मंगलमयी दिवाळी पहाट च्या कार्यक्रमात तिचं बहरून येणार स्मित हे कार्यक्रमाच्या सौंदर्येत भर टाकीत होतं.
मी.गाडगीळ साहेब - तोच चंद्रमा नभात. म्हणूनच अजून वास येतो फुलांना आणि या शीतचंद्रलोक मातीचा गंधच वेगळा असं तुमच्या गाण्यातून जाणवलं. प्रथा आहे बोलण्याची, बाप तशी लेक असं म्हणतात परंतु इथे वडील मुलीच्या पावलावर पाऊल ठेवून गात आहेत असा भास होतो. 2015 दिवाळी पहाट मध्ये गायलेले " शुक्र तारा, मंद वारा, तू अशी जवळी रहा" तुम्हाला बघितल्यावर हे गाणं अजून सहज ओठावर दरवळतं. पुढच्या 2018 च्या दिवाळी पहाटमध्ये तुमच्या आवाजात हे गाणं अजून रसिकांना आकर्षित करेल.
मिसेस गोठीवरेकर - तुमच्या सुरातलं शंभो शंकरा करुणाकरा या गाण्याला मिळालेला वन्स मोअर ही पोच पावती जपून ठेवण्या सारखी आहे. पण 2015 मध्ये गायलेले "साजणबाई येणार साजण माझा" या अश्या लावणीची अपेक्षा करीत रसिक हट्ट करून बसला होता ही कलाकाराला मिळालेली उत्स्फूर्त दाद आहे.
मिसेस गावडे - बाळगू कशाला व्यर्थ कुणाची भीती ग बाई. मिस्टर गावडे हे पहिल्याच रांगेत बसले होते. म्हणूनच की काय, गाणं अतिशय सुंदर आणि थाटामाटात झालं असेल कदाचित, असं रसिकांच्या मनात अजिबात नाही. परंतु रसिकांनी भरभरून दिलेल्या टाळ्यांचा प्रतिसाद हीच अस्तिवाची तुमची ओळख निर्माण झाली आहे. मागील वर्षी गायलेलं "मायभवानी तुझे लेकरू" अजून स्मरणात आहे.
कु.अस्मि परुळेकर - चाफा बोलेना । चाफा चालेना आणि मोगरा फुलला. या बाल वयात अशी गाण्यांची निवड उत्कृष्ट तर आहेच आणि सूर ही तुला मिळालेली नैसर्गिक देणगी आहे. सुंदर आणि अप्रतिम या शब्दांचा मिलाप तुझ्या गायलेल्या गाण्यात होतं.
तुझ्या विना वैकुंठाचा कारभार चालेना - उर्वी आणि नेहा
नेहाचं सूत्र संचलन परिपक्व असं म्हणावं लागेल. रंगमंचकवरून निवेदन करतांना पाय डगमगायला होतात हे माझे अनुभवाचे बोल आहेत, परंतु तू कुठेच अडखळलीस नाहीस. तुमच्या दोघींचं कौतुक करण्यासाठी मला त्याच कवितेचा आधार घ्यावयासा वाटतो की मी, मिसेस गाडगीळांच्या वाढदिवसाला दोनवर्षपूर्वी शुभेच्छा रुपी दिल्या होत्या.
दोन रेशीम धाग्यांनी । विणलं आयुष्याचं महावस्त्र। लाभला दोन कळ्यांचा । आयुष्याला मऊशार वाळूचा स्पर्श ।
मिसेस फडतरे - यमुनेच्या तीरी काल पाहिला हरी । छान गायलं, प्रेक्षकांनी खूप दाद दिली. काहींनी साहित्यिक शिट्या मारण्याचा देखील प्रयत्न केला. वन्स मोअर देऊन आपल्याला भरभरून वाहवा मिळाली.
हे राष्ट्र देवतांचे हे राष्ट्र प्रेषितांचे - ओम, श्रावण, येश, हर्ष अस्मि. समूह गान तुम्ही सुद्धा खूप खूप चांगलं गायलं. तुमचं कौतुक केल्याशिवाय पूर्णविराम देता येत नाही.
एकंदरीत शीतचंद्रलोकमधील सदस्य आणि कलाकार फार उत्सव प्रिय झाली आहेत. तो सण नात्यांचा असो किंवा परंपरेचा. याला कारणही तसंच आहे. आपण पाणी पितो त्याच्या एकेक ओंजळीमागे दूर कुठेतरी वाहणारा झरा असतो, पण आपणास हे जाणवत नाही. कोणी आपल्याला स्टेजवरून गायला सांगितलं तर ते आम्हाला शक्य आहे का. नाही. त्यासाठी कलाकारच हवेत. आणि ते कलाकार याच शीतचंद्रलोक भूमीतून तयार होतात म्हणून ताजे गुलाब फुलतात तरी कसे याचं रहस्य उलगडण्याचा हा छोटासा प्रयत्न आहे. या अथांग वसुंधरेवर माती तर सर्वच ठिकाणी विखुरली आहे. पण प्रत्येक ठिकाणी मातीला आकार देणारा कुंभार तेथे नसतो. परंतु त्याचं वास्तव्य आपल्या येथे जरूर आहे. भारतीय सणांची, उत्सवांची सांस्कृतिक मूल्य जपण्याची तळमळ, सर्जनशीलता श्रीयुत कांडके साहेबांच्या प्रतिभेत आहे. त्यांनी आपल्या सोसायटीला एक उच्च स्थान प्राप्त करून दिले आहे. बारा लाख लोकसंख्या असलेल्या डोंबिवली शहरात हाताच्या बोटावर मोजण्याइतके दिवाळी पहाटचे कार्यक्रम साजरे झाले असतील कदाचित. आणि ज्या सोसायटीत दिवाळी पहाट साजरी केली जाते त्या सोसायटीत आपण राहतो याचा आम्हाला अभिमान आहे. आपल्या सोसायटीत कला ही रुजवली गेली आणि ती नसा नसातून भिनली. त्याची ओल आतपर्यंत झिरपली. नविनपणाच्या बिया रुजल्यात आणि शितचंद्रलोकच्या पाणथळी निर्माण झाल्यात. म्हणून दिवाळी पहाट सारखं पुष्प येथे सहज फुलतं. दिवाळी पहाटला फक्त तीस वर्षाचा इतिहास असला तरी ही दुर्मिळ उपलब्धी दरवर्षी श्रीयुत कांडके सर आणि त्यांची टीम, सोसायटीतील सदस्यांना निर्माण करून देतात. याचं वर्णन करण्यासाठी आणि त्यांचे आभार मानण्यासाठी शब्द अपुरे पडतात. शेवटी कांडके सरांना व त्यांच्या टीमला आणि कलाकारांना ओंजळ भरून धन्यवाद.
