विविधतेने आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या वैविध्यपूर्ण नटलेल्या आपल्या भारतात वर्षभरातून अनेक सण आणि उत्सव एका पाठीमागून एक येत असतात. शरद ऋतूत अश्विन महिन्यात मध्यरात्रीला येणारा हा सण कोजागिरी पौर्णिमा म्हणून ओळखला जातो. दसरा यायच्या अगोदरच कोसळणाऱ्या पावसाने सगळीकडे पाणीच पाणी केले होते. आता कुठे पाऊस उघडला आणि सूर्याच्या सहस्त्र किरणांनी सारी सृष्टी उजळून निघाली. शेतातील टंच भरलेली बाजरीचं कणसं जमिनीकडे झुकायला लागलेली असतात, जसं काही सासरी गेलेल्या मुलीला माहेरपणाची ओढ लागावी. चांदण्या सारखा पांढराशुभ्र गाभा असलेलं कापसाचं ते हिरवकंचं बोन्ड उमलायच्या तयारीत असते. ज्वारीची ताटं रखवालंदारासारखी आडोशाला उभी असतात. खळ्यात धान्याच्या राशी पडायला सुरुवात झालेली असते. धान्याच्या राशींना पहारा देण्यासाठी रात्री शेतकरी कंदीलाची वात मध्यम करून चारपायी खाट टाकून निरभ्र आकाशाकडे बघत रात्रभर खळ्यावरच त्याचा पडाव असतो. आकाश निरभ्र झालेले असते आणि आकाशातल्या चंदेरी ताटातून चांदण्यांची उधळण चालू असते. दसरा झाला की पाचव्या दिवशी कोजागिरी पौर्णिमा येते. ह्या पौर्णिमेला अनेक नांवे जरी असली जशी अश्विन पौर्णिमा, शरद पौर्णिमा, नवान्न पौर्णिमा, कौमुदी पौर्णिमा, वाल्मिकी पौर्णिमा परंतु सर्वसाधारण निळ्या आभाळातून उतरणारी शरदातल्या चांदण्यातली कोजागिरी म्हणूनच ती सर्वज्ञात आहे. चांदण्या रात्रीत चूल पेटवून दूध तापवत ठेवायचे, त्यात केशर, वेलची, सुका मेवा, चारोळ्या, जायफळ टाकून आटवायचं. मध्य रात्रीच्या प्रहारात चांदण्यात चांदणं मिसळलेलं असतं अन सारे वातावरण कोजागिरीमय झालेले असते. सोसायटीतील सभासद वर्गणी काढून सर्व लहान थोर मंडळी कोजागिरी आनंदाने साजरी करतात. एका बाजूला पटांगणात निरनिराळ्या प्रकारचे स्किल वापरून खेळ आयोजित केलेले असतात तर दुसऱ्या बाजूला मसाला दूध आटविण्याची प्रक्रिया चालू असते. त्या चंद्राच्या मंद प्रकाशात आटवलेलं दूध प्रत्येकाला पिण्यासाठी दिलं जातं. त्या कोजागिरी चांदण्या रात्रीतला अनुभव काय वर्णावा ! काय स्वाद असतो त्या दुधाचा. !!
No comments:
Post a Comment